Een bescheiden en tegelijk uitgesproken voorvechter van homorechten, die jong was in een tijd dat homoseksuele contacten in Nederland nog strafbaar waren. In 2010, twee jaar voor zijn overlijden, ontving Jacques Drabbe uit handen van de Utrechtse wethouder Victor Everhardt de Annie Brouwer-Korfprijs voor “een leven van toewijding aan de strijd voor emancipatie en acceptatie van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen”. 

Jacques Durfteleven

Jacques Drabbe, of Jacques Durfteleven zoals hij geregistreerd stond bij het COC toen artikel 248 bis van het Wetboek van Strafrecht nog gold, was ruim elf jaar voorzitter van het COC in Utrecht. In die tijd stond het COC nog in de kinderschoenen. “Vanaf de beginjaren heeft hij, eerst als voorzitter en vanaf 1960 als erelid, actief bijgedragen aan de zichtbaarheid van homo’s, lesbo’s en biseksuelen. Veel activiteiten vonden plaats in de werfkelder van zijn huis aan de Nieuwegracht.” Aan het woord is Pieter van Zwet, van 2008 tot 2011 secretaris van het bestuur van COC Midden-Nederland.

Opbouwend en kritisch
Als pionier en icoon van het Utrechtse COC bleef de oud-voorzitter het bestuur tot op hoge leeftijd volgen. “Jacques deed dat opbouwend, maar ook kritisch,” vertelt Van Zwet. “Een paar weken na de installatie van het nieuwe bestuur berichtte hij ons per getypte brief dat hij bij navraag bij de Kamer van Koophandel had begrepen dat de nieuwe bestuursleden nog niet waren ingeschreven. Uiteraard hebben we toen direct actie ondernomen. Op een prettige manier was hij in feite het ‘geweten van het COC’. Voor raad en daad kon je altijd bij hem terecht.”

“Als hij merkte dat de zaken goed geregeld waren, dan had hij veel voor het COC over. Zo wilden wij ter ere van het 60-jarig jubileum in 2010 een jubileumboek uitbrengen. Dat kostte uiteraard geld. Ook leden verzochten we om een bijdrage. Jacques nodigde ons bij hem thuis uit, waar we in een prettige sfeer het hele plan en de begroting doornamen. In deze begroting stond ook een, bescheiden, post opgenomen aan verwachte bijdragen van leden. Helemaal aan het einde van het gesprek zei Jacques dat hij graag financieel wilde bijdragen. Hij pakte de begroting, schreef een extra nul achter het verwachte bedrag en zette zijn handtekening. Wij vertrokken euforisch, want met deze onverwachte bijdrage konden we het boek nog veel mooier maken!”

De Annie Brouwer-Korf prijs
Jacques won de Annie Brouwer-Korfprijs voor zijn bijzondere verdiensten bij het COC Midden Nederland. “Hij hield een mooie toespraak, waaruit bleek dat hij het winnen van de prijs een grote eer vond. Hij leek het fijn te vinden om, niet te lang, in de belangstelling te staan,” aldus Van Zwet.

Tijdens zijn toespraak sprak Jacques onder meer de volgende tijdloze woorden: “Wees trouw aan jezelf en solidair met je gelijken, vlucht niet in wat ook om de realiteit te ontwijken, maar accepteer jezelf als een volwaardig onderdeel van de maatschappij, met gelijke rechten en niet minder plichten. Eenheid in kleurrijke verscheidenheid!”

Wees trouw aan jezelf en solidair met je gelijken, vlucht niet in wat ook om de realiteit te ontwijken, maar accepteer jezelf als een volwaardig onderdeel van de maatschappij, met gelijke rechten en niet minder plichten. Eenheid in kleurrijke verscheidenheid!

Strijd voor gelijkwaardigheid

Het waren woorden die hij zelf op uitgesproken wijze betekenis kon geven. “Bijvoorbeeld als hij foldermateriaal van een bank onder ogen kreeg waarin alleen vrolijke heteroseksuele koppels met of zonder kinderen figureerden,” memoreert Van Zwet. “Dan schreef hij een brief aan de directie, waarin hij aandacht vroeg voor de lhbt-medemens en de directie verzocht om in het vervolg ook niet-heteroseksuele situaties af te beelden. Of hij ooit een reactie heeft gekregen weet ik niet. Wel ontvingen wij als bestuur altijd een kopie van zijn brieven.”

En zelfs tot vlak voor zijn dood is hij dat blijven doen. Als een statige, frêle man, altijd goed gekleed en altijd betrokken bij de strijd voor gelijkwaardigheid van niet-hetero’s.

De prijs heeft daarom ongetwijfeld veel voor Jacques betekend. Van Zwet: “Waarschijnlijk zag hij het als een erkenning voor de tientallen jaren dat hij zich heeft ingezet voor de lhbt-emancipatie. Het geld is ten goede gekomen aan activiteiten voor oudere lhbt-ers.”

Erkenning
In de weken voor zijn overlijden nam Jacques bewust afscheid van mensen die voor hem belangrijk waren. Van Zwet kwam hem in die periode bij toeval tegen. “Hij vertelde dat hij voelde dat het niet lang meer zou duren voordat hij zou heengaan. Hij had die avond tijdens een etentje afscheid genomen van twee vrienden. Ook van mij nam hij daar afscheid. Een paar weken later overleed Jacques. In de Florahof, de tuin naast de Domtoren, heeft een grote groep mensen vervolgens stilgestaan bij het leven van Jacques. In deze tuin staat een middels een financiële bijdrage van Jacques door het COC geadopteerd bankje.”

Net als Annie Brouwer-Korf was Jacques Drabbe een markante persoonlijkheid die de discussie over emancipatie en discriminatie gaande hield en daarom van grote betekenis is geweest voor de Utrechtse lhbt-gemeenschap.